Markttoezichthouder ACM wil meer “duiding” van politiek

Voorzitter Chris Fonteijn van de Autoriteit Consument & Markt wil “preciezere regels” van de overheid. Dit zei hij in een interview met het Financieele Dagblad.

“Wij zijn in beginsel een economische toezichthouder. Je komt voor lastige beslissingen te staan als je in die economische beslissingen ook niet-economische belangen moet meewegen.”

Volgens Fonteijn zou de politiek bijvoorbeeld duiding moeten geven  over de vraag hoe belangrijk dierenwelzijn is ten opzichte van een hogere prijs voor de consument.

Duidelijkheid

Fonteijn verwacht binnenkort meer duidelijkheid te geven over over hoe mededingingsregels zich verhouden tot duurzaamheidsinitiatieven. Dit zei hij donderdag in een speech. “Daarbij is ook Beleidsregel Mededinging en Duurzame Ontwikkeling van het Ministerie van Economische Zaken van belang die binnenkort zal worden vastgesteld.” Eerder verscheen van de ACM een position paper. “De position paper en de beleidsregel liggen dus in elkaars verlengde en zijn in goed overleg tot stand gekomen.”

Energieakkoord

De ACM-voorzitter verdedigde de beoordeling van het Energieakkoord.

“Alles optellend heeft ACM moeten constateren dat de milieuvoordelen te beperkt zijn om op te wegen tegen de prijsverhoging voor de gebruikers. Voor zover alsnog tot sluiting zou worden besloten, dient er een manier te worden gevonden die maakt dat de mededingingsregels zich hier niet tegen verzetten.”

Onafhankelijkheid

Volgens Fonteijn toont de gang van zaken aan hoe onafhankelijk de ACM is.

“Natuurlijk is er ruimte voor discussie en zijn wij bereid tot overleg met belanghebbenden over de gevoerde argumentatie. Maar de eindbeslissing nemen wij zelfstandig los van politieke inmenging of beïnvloeding door belangengroepen.

De ACM-voorzitter benadrukte “dat de minister en zijn departement bij mij nooit enige vraagteken hebben laten bestaan over onze onafhankelijke status en het belang daarvan”.

Reageren

Is meer politieke duiding voor toezichthouders een goed idee? Geldt voor markttoezichthouders iets anders dan voor inspecties? Reageren kan via de ToezichtTafel.

Advertentie

Raad van State onderschrijft en bekritiseert wetsvoorstel nieuwe toezichthouder ACM

De Raad van State onderschrijft de strekking van het voorstel tot oprichting van de Autoriteit Consument en Markt maar maakt ook een aantal kritische opmerkingen. Dit blijkt uit het advies over het wetsvoorstel, dat inmiddels naar de Tweede Kamer is gestuurd.

De kritiek richt zich vooral op de staatsrechtelijke positie van de ACM, de uitbreiding van de handhavingsbevoegdheden op het gebied van consumentenbescherming, de keuze voor twee separate wetten en de informatieverstrekking.

Aanpassing van het voorstel was “wenselijk”, aldus de Raad van State. Uit het nader rapport blijkt dat de wettekst niet ingrijpend is veranderd. Wel is de toelichting op een aantal punten uitgebreid.

Danken we het kartelverbod aan staatssecretaris Bolkestein?

Frits Bolkestein suggereert dat hij als staatssecretaris in de tachtiger jaren het kartelverbod introduceerde in Nederland. “Ik heb de voorkeur gegeven aan het ook door Brussel voorgestane verbodstelsel: kartels waren verboden. Ons beleid werd dienovereenkomstig bijgesteld.“ Hoe zat het ook weer met het mededingingsbeleid?

In zijn bijdrage aan de discussie over de vrije markt schrijft Frits Bolkestein ook over de noodzaak van een “strikt mededingingsbeleid” (NRC Handelsblad, 22 november 2011):

“In de tijd dat ik staatssecretaris van Economische Zaken was, behoorde dit beleid tot mijn verantwoordelijkheden. Tot dan werd het beleid gekenschetst als een misbruikstelsel; samenwerking tussen ondernemingen in de vorm van kartels mocht, mits er geen misbruik van werd gemaakt. Ik heb de voorkeur gegeven aan het ook door Brussel voorgestane verbodstelsel: kartels waren verboden. Ons beleid werd dienovereenkomstig bijgesteld.  Het kwam zo meer overeen met wat in de Verenigde Staten in zwang was.

Interessant is nog de volgende kanttekening. Ik moest het wetsontwerp ‘Openbaarheid van het kartelregister’ verdedigen. Met enige moeite wist ik het door de Tweede Kamer te slepen. Maar in de Eerste Kamer leed het wetsontwerp schipbreuk, door de tegenstem van CDA en VVD. De linkse partijen waren voor, maar hadden onvoldoende stemmen. De middenstand, die altijd nogal voor toedekken was, had vooral in het CDA veel invloed.”

Staatssecretaris Bolkestein 1982-1986

Frits Bolkestein was staatssecretaris van Economische Zaken van 1982 tot 1986. De wet op zijn beleidsterrein was de Wet economische mededinging. Inderdaad, die bevatte een misbruikstelsel.  En inderdaad, “samenwerking tussen ondernemingen in de vorm van kartels mocht, mits er geen misbruik van werd gemaakt”.

In de ambtsperiode van Bolkestein is het stelsel van de Wet economische mededinging niet veranderd. Sterker nog, op 26 juli 1986 schreef de staatssecretaris aan de Tweede Kamer:

“dat het huidig instrumentarium van de wet, aangevuld met een openbaar kartelregister, voldoende mogelijkheid biedt voor het voeren van een adequaat mededingingsbeleid. Dit betekent met name, dat het kabinet afziet van het indienen van specifieke wetgeving voor de toetsing van horizontale mededingingsregelingen.”

Bolkestein wilde een openbaar kartelregister. Maar dat voorstel sneuvelde – zoals hij nu ook zelf schrijft – in de Eerste Kamer.

De staatssecretaris wilde ook regels tegen verticale prijsbinding, afspraken tussen leveranciers en hun afnemers. In 1986 zei hij over een voorstel, dat pas na zijn bewind kracht van wet zou krijgen:

“In de Wet economische mededinging zelf dient een verbod, zonder tijdslimiet, voor de collectieve vormen van verticale prijsbinding te worden opgenomen.”

Wie de Kamerstukken met de Bolkestein van toen bekijkt, ziet een staatssecretaris die inderdaad opkomt voor concurrentie, maar ook voor de beperking daarvan. Hij blijft bij handhaving van het wettelijk misbruiksysteem, zij met enkele aanpassingen. En hij weet, samen met minister Brinkman, de vaste boekenprijs aard- en nagelvast te verankeren, voor tenminste 15 jaar.

Na Bolkestein

Na Bolkestein bleek er voor het mededingingsbeleid nog volop ruimte voor ontwikkeling te bestaan!

In het Nederlandse kartelregister van 1991 stonden 259 prijsregelingen, 236 marktverdelingsregelingen, 59 quoteringsregelingen en 198 samenwerkingsregelingen. In dat jaar kondigde staatssecretaris Van Rooy (CDA) een “intensivering”  van het beleid aan, die onder meer zou leiden tot drie generieke verbodsmaatregelen.

Later brak het inzicht door dat het misbruiksysteem vervangen moest worden door een verbodstelsel, in lijn met de Europese regels. In 1994 legde Van Rooy een concept-wetsvoorstel voor advies voor aan de Sociaal-Economische Raad.

Het was minister Wijers (D66) die het wetsvoorstel op 1 mei 1996 indiende bij de Tweede Kamer. Het voorstel is in 1997 aangenomen en de Mededingingswet is op 1 januari 1998 in werking getreden.

Dus…

Bolkestein suggereert een omslag die met openbare bronnen niet is te onderbouwen. Strikt genomen zegt Bolkestein niet dat hij de wet veranderde, wel dat het beleid werd aangepast. Als staatssecretaris hield Bolkestein juist vast aan het oude misbruiksysteem, met enkele aanpassingen. De wettelijke omslag naar verbodstelsel vond pas later plaats, ver na zijn bewind.

Frits Bolkestein had zijn artikel op dit punt dus wel wat preciezer mogen formuleren. Reviaans geformuleerd: voortschrijdend inzicht is een deugd, zolang die niet ontaardt in het pronken met andermans veren.

Paul van Dijk

Meer duidelijkheid over nieuwe markttoezichthouder

Minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft in zijn brief van 8 juli 2011  meer duidelijkheid gegeven over de fusie van Consumentenautoriteit, OPTA en NMa. Lees hier de brief.

Het is de bedoeling dat de samenvoeging op 1 januari 2013 is afgerond. Daartoe komt er een instellingswet en een materiële wet ” voor stroomlijning en vereenvoudiging van procedures en de intensiteit van het toezicht”.

Regels tegen concurrentievervalsing door overheid

De Eerste Kamer heeft op 22 maart 2011 ingestemd met nieuwe regels om concurrentievervalsing door overheden te voorkomen. Er komen nieuwe bepalingen in de Mededingingswet, die worden uitgevoerd door de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa).

Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie meldt in een persbericht dat hiermee een eind komt aan de oneerlijke concurrentie met het bedrijfsleven. 

VNO-NCW en MKB-Nederland reageerden blij. Het wetsvoorstel “is weliswaar afgezwakt door de Tweede Kamer, die gemeenten de vrijheid geeft om ‘activiteiten van algemeen belang’ buiten de wet te laten vallen, maar de wet biedt het bedrijfsleven in elk geval de mogelijkheid om zich te verzetten tegen oneerlijke concurrentie door de overheid.”

“Gemeenten moeten winst gaan maken”, concludeerde de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)  in een persbericht . “Gemeenten doen er goed aan hun prijsbeleid, voor zover dat nog niet op orde is, in overstemming met deze nieuwe wet te brengen. Daarbij valt te denken aan het prijsbeleid voor begraafplaatsen, parkeergarages, ophalen bedrijfsafval, verhuur ruimten aan ondernemingen, kopieermachine bij de publieksbalie en kaartverkoop gemeentelijke musea.”

Voorgeschiedenis

De nieuwe wet heeft een lange voorgeschiedenis. Het wetsvoorstel werd in 2007 door de Tweede Kamer aangenomen.

Tien jaar eerder pleitte de commissie-Cohen voor regels om te voorkomen dat overheden oneerlijk concurreren met private ondernemingen. Dit gebeurde in het kader van de operatie Marktwerking, Deregulering en Wetgevingskwaliteit (MDW).Het toenmalige kabinetsstandpunt noemde het rapport “een goed beoordelingskader”, maar wees ook op de verschillen tussen overheden en activiteiten.

Sindsdien zijn pogingen ondernomen om tot generieke wetgeving te komen, maar het Staatsblad werd niet bereikt. In 2004 werd een ingediend wetsvoorstel ingetrokken bij een “heroverweging“. In specifieke wetten zijn eerder wel voorzieningen opgenomen.

Eerste Kamer

Het wetsvoorstel is in de Eerste Kamer met algemene stemmen aangenomen. In de Tweede Kamer stemde de VVD “met overtuiging tegen deze uitgeklede wet”.

De inwerkingtreding van de nieuwe algemene regels wordt bij koninklijk besluit vastgesteld. Lees meer op de website van de Eerste Kamer.

Gedragsregels

In het MDW-project is gesproken over een verbod voor overheden om bepaalde “marktactiviteiten”  te verrichten. De werkgroep-Cohen vond dat marktactiviteiten in beginsel afgescheiden en afgestoten moeten worden.

De nieuwe wet kiest niet voor een verbod op het verrichten van marktactiviteiten maar voor gedragsregels. Deze gedragsregels zijn:

• verplichting tot doorberekening van alle kosten,
• verbod op exclusief gegevensgebruik,
• verbod op functievermenging, en
• bevoordelingsverbod inzake overheidsbedrijven.

Horizon

 De nieuwe wet wordt na 5 jaar geëvalueerd en kent een zogenaamde horizonbepaling: de geldigheid moet binnen zeven jaar uitdrukkelijk te worden verlengd. Anders vervallen de wettelijke bepalingen. De verlenging vindt plaats bij een algemene maatregel van bestuur. Het ontwerp daarvan wordt tevoren aan het parlement overgelegd om dit in de gelegenheid te stellen hierover een standpunt in te nemen.

Spaanse regering stelt wettelijke eisen aan klantenservice

De Spaanse regering heeft een wetsvoorstel ingediend om de klantenservice van grote (nuts)bedrijven aan wettelijke eisen te onderwerpen. Zij worden verplicht om een helpdesk en een klachtenprocedure te hebben.

De wet gaat gelden voor grote ondernemingen in nutssectoren als gas en water, maar ook voor banken en verzekeringsmaatschappijen.

Volgens het voorstel worden termijnen aan een wettelijk maximum verbonden. Zo moet een helpdesk 90 procent van de telefoontjes binnen een minuut beantwoorden.

Er komen externe controles om te waarborgen dat de bedrijven aan de nieuwe eisen voldoen.

Nederland

Het Nederlandse kabinet heeft als standpunt “dat we niet niet direct moeten overgaan tot nog meer wet- en regelgeving.. Wel zal ik de branche aanspreken op de kwaliteit van klantenservice en met hen bezien hoe dit kan worden verbeterd”, schreef minister Verhagen in december 2010. Hij stuurde toen een brief aan de Tweede Kamer. De minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie schreef toen een brief aan de Tweede Kamer, in reactie op het eenmalige magazine ‘de Help’ van cabaretier Youp van ’t Hek en op moties over tarifering en wachttijden.