Onderzoeksraad voor Veiligheid wijdt beschouwing aan politiek-bestuurlijke context van toezicht

In het onderzoeksrapport over Odjfell heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid ook een algemene beschouwing gewijd aan de politiek-bestuurlijke context van toezicht:

Politiek-bestuuriijke context van het toezicht

Een werknemer moet kunnen rekenen op een veilige werkomgeving, net zoals omwonenden op een veilige woonomgeving. Dit legt een zware maatschappelijke verantwoordelijkheid bij bedrijven als Odfjell die op grote schaal werken met gevaarlijke stoffen. Binnen bedrijven moeten dan ook op alle niveaus voldoende checks & balances aanwezig zijn om de veiligheid te waarborgen. Om te controleren of deze bedrijven inderdaad veilig werken, moet het overheidstoezicht goed geëquipeerd zijn om eventuele tekortkomingen tijdig te detecteren en waar nodig handhavend op te treden. Zo bezien hebben werknemers en omwonenden recht op goed toezicht op deze bedrijven.

Het overheidstoezicht is regelmatig onderwerp van politiek debat, vooral naar aanleiding van incidenten. Dit debat kent twee gezichten. Na een incident klinkt al snel de roep om ‘meer toezicht’ – daar wordt dan veel van verwacht in termen van maakbaarheid. Tegelijk wordt toezicht gezien als een ‘last’. In deze visie gaan bedrijven en instellingen gebukt onder de administratieve lasten die het gevolg zijn van verplicht te genereren verantwoordingsinformatie in het kader van toezicht en handhaving.

Beide ideeën – toezicht als redmiddel en toezicht als last – hebben de laatste jaren nadrukkelijk postgevat. Voor zover het de ‘last’ kant betreft, hebben opeenvolgende kabinetten de afgelopen decennia diverse rondes afgekondigd van bezuinigingen,reorganisaties en samenvoegingen van inspectiediensten. Ook de werkwijze en de intensiteit van het toezicht is sterk veranderd. In vrijwel alle velden is een ontwikkeling naar systeemgericht toezicht en vermindering van de intensiteit van het toezicht zichtbaar: toezicht gebaseerd op vertrouwen en vanuit het principe dat het bedrijf zelf primair verantwoordelijk is voor een veilige bedrijfsvoering. De Raad heeft eerder zijn zorgen geuit over de rijksbrede bezuinigingen op toezichthouders. Inspecteren maar zeker ook handhaven is tijdrovend, terwijl inspecteurs weinig tijd hebben per bedrijf. Het is bovendien geen eenvoudig werk: inspecteurs hebben per definitie een kennisachterstand ten opzichte van het bedrijf en de afwegingen die gemaakt moeten worden zijn niet altijd zwart-wit. Alle betrokken toezichthouders in dit onderzoek hebben hiermee te maken. Voor de potentieel gevaarlijkste bedrijven van Nederland is adequaat toezicht noodzakelijk. Dit betekent dat toezichthouders over voldoende kennis, expertise, bevoegdheden en middelen moeten beschikken. Het betekent ook dat toezicht voldoende diepgang en frequentie moet hebben. Het is aan de politiek verantwoordelijken om zodanige condities te creëren dat de toezichthouders hun taak goed kunnen uitvoeren.

Advertentie

Verhagen “omarmt” goedkeuring van beleidsregels ACM

Beleidsregels van de nieuwe toezichthouder ACM kunnen straks niet achteraf vernietigd worden. Wel moeten zij vooraf worden goedgekeurd door de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.

Een amendement met deze strekking komt dinsdag in stemming in de Tweede Kamer. Het parlement debatteerde woensdagavond over het wetsvoorstel tot instelling van de Autoriteit Consument en Markt.

Minister Verhagen wilde aanvankelijk dat de minister besluiten van algemene strekking, in bepaalde gevallen, zou kunnen vernietigen. Volgens het amendement-Mulder wordt de (beperkte) vernietigingsbevoegdheid vervangen door een (algemene) goedkeuringsbevoegdheid. Verhagen gaf woensdagavond aan dat hij dit amendement “omarmt”.

De minister waarschuwde dat de Europese Commissie streng is als het gaat om de eisen van onafhankelijkheid, met name bij sectorspecifiek toezicht. Daarom mag de wet volgens hem niet bepalen dat alle besluiten van de ACM kunnen worden vernietigd.

Aanscherping onafhankelijkheid nieuwe Spaanse markttoezichthouder

De Spaanse regering heeft het wetsvoorstel over de nieuwe markttoezichthouder aangepast. Dit schrijft de zakenkrant Cinco Dias. Het nog niet gepubliceerde ontwerp zou uitgebreider ingaan op de bevoegdheden van de nieuwe CNMC. 

De Comisión Nacional de los Mercados y la Competencia ontstaat door een fusie van negen toezichthouders, waaronder de Spaanse mededingingsautoriteit. De Europese Commissie liet zich eind mei kritisch uit over het voorstel, met name over de effectiviteit en onafhankelijkheid van de nieuwe organisatie:

“This new body should be more efficient and could boost competitiveness in all sectors of the economy, as it would allow any sectoral legislation to be screened on competition grounds before being adopted. However, the current draft Law that creates the CNMC does not guarantee that it will carry out its regulatory activity in an effective and independent way.“

Cinco Dias schrijft dat de CNMC volgens het eerdere voorstel zou worden “toegevoegd”  aan het ministerie van Economische Zaken. Dit ministerie zou, net als voor 2007, zelf onderzoeksbevoegdheden krijgen. Volgens de nieuwe tekst behoudt de markttoezichthouder zelf de mogelijkheid om dossiers te openen en zaken te onderzoeken die aan vrije marktwerking in de weg staan. Deze aanscherping van de positie van de CNMC is – in de woorden van Cinco Dias – “misschien het gevolg van de waarschuwingen van Brussel”.

College

De nieuwe markttoezichthouder zal worden geleid door een college van negen leden. Zij worden voor zes jaar benoemd, terwijl herbenoeming niet mogelijk is. De ledenkiezen zelf, via een geheime stemming, een president, die vervolgens voor drie jaar wordt benoemd. Het wetsvoorstel voorziet er ook in dat het college in het parlement verschijnt.

Directies

Het wetsvoorstel, dat vanaf oktober in de Spaanse Tweede Kamer moet worden behandeld, creëert  binnen de CNMC vier directies: voor mededinging, voor telecommunicatie en de audiovisuele sector, voor energie en voor transport en post.  Deze directies werken onafhankelijk van het college. De directeuren worden benieuwd door de regering., op voorstel van het ministerie van Economische Zaken.

Eerder bericht

Eerder bericht: Ook in Spanje fusie markttoezichthouders.

Negen reacties op consultatie Wetsvoorstel stroomlijning markttoezicht ACM

De internetconsultatie over het Wetsvoorstel stroomlijning markttoezicht ACM heeft negen (openbare) reacties opgeleverd, voornamelijk van het bedrijfsleven.

Het voorstel geeft regels voor de vormgeving, inhoud en procedures van het markttoezicht door de nieuwe Autoriteit Consument en Markt. Via een ander wetsvoorstel, dat al bij de Tweede Kamer ligt, wordt deze toezichthouder opgericht.

Consumenten en bedrijven konden tot 20 juli reageren op het wetsvoorstel. Zij konden daarbij aangeven of hun reactie openbaar mocht worden gemaakt.

De gepubliceerde reacties zijn te raadplegen via deze link.

Ook in Spanje fusie markttoezichthouders

Ook in Spanje fuseren markttoezichthouders. Er komt een Comisión Nacional de los Mercados y la Competencia. De nieuwe CNMC vervangt de bestaande mededingingsautoriteit en 7 sectorale toezichthouders.

De samenvoeging werd in februari 2012 aangekondigd en staat op de lijst van hervormingen die de regering-Rajoy in juli presenteerde. Op de agenda van de tweede helft van het jaar staan 20 wetsvoorstellen om de overheid te hervormen, de concurrentiekracht te versterken en de economie te laten groeien. Daarbij horen ook maatregelen om de economie te liberaliseren.

De nieuwe autoriteit krijgt de taak de mededingingsregels te handhaven op alle markten. Ook gaat zij specifiek toezicht houden op telecommunicatie, post, media, energie en transport.

De CNMC vervangte de volgende toezichthouders:

• la Comisión Nacional de la Energía,
• la Comisión del Mercado de las Telecomunicaciones,
• la Comisión Nacional del Sector Postal,
• la Comisión Nacional del Juego,
• la Comisión de Regulación Económica Aeroportuaria,
• el Consejo Estatal de Medios Audiovisuales,
• el Comité de Regulación Ferroviaria,
• la Comisión Nacional de la Competencia.

Meer over de fusie is te lezen op de Engelstalige website over de economische maatregelen van de Spaanse regering. De naam van de nieuwe toezichthouder wordt daar vertaald als National Markets and Competition Authority, de nationale autoriteit voor markten en mededinging.

Ook in andere landen zijn er plannen om het markttoezicht te reorganiseren. In het Verenigd Koninkrijk wordt een nieuwe Competition and Markets Authority (CMA) opgericht, waarin de Office of Fair Trading en de Competition Commission samengaan. Nederland moeten de NMa, OPTA en Consumentenautoriteit fuseren tot de Autoriteit Consument en Markt (ACM).

Britse uitgangspunten voor publieke dienstverlening via marktwerking

De National Audit Office, de Britse Rekenkamer, heeft 10 uitgangspunten vastgesteld voor het gebruik van het marktmechanisme voor publieke dienstverlening. De principes moeten ervoor zorgen dat de belastingbetaler waar voor zijn geld krijgt als de overheid marktwerking inzet in bijvoorbeeld gezondheidszorg of onderwijs.

De uitgangspunten zijn opgenomen in het rapport “Delivering public services through markets: principles for achieving value for money“.  Ze zijn verdeeld in vier categorieën:

Regels om te zorgen voor een concurrerende markt

1. Er zijn regels om de effectieve werking van de markt te borgen

2. Regels voor de markt worden zonodig gehandhaafd

Gebruikers in staat stellen om actief deel te nemen aan de markt\

3. Gebruikers worden in staat gesteld om passende keuzes te maken

4. Gebruikers beschikken over effectieve mechanismes om verhaal te halen

Gezonde concurrentie tussen aanbieders bevorderen

5. Er is een gelijk speelveld voor alle aanbieders, publieke en private

6. Aanbieders kunnen gemakkelijk toetreden tot de markt, uitbreiden en uittreden

7. Er zijn arrangementen om de continuïteit van de dienst te borgen indien falen van de aanbieder zou kunnen leiden tot nadeel voor gebruikers

Borgen dat de markt de publieke beleidsdoelstellingen bereikt

8. Markttoezicht is gebaseerd op kwalitatief goed financieel toezicht en marktinzicht

9. Het toezichthoudend orgaan heeft voldoende expertise om de markt te begrijpen en grijpt zonodig in om marktfalen te herstellen

10. Het orgaan dat verantwoordelijk is voor het publieke beleid evalueert regelmatig de resultaten van de publieke dienstverlening

Lees hier het rapport “Delivering public services through markets: principles for achieving value for money“.

Consultatie wetsvoorstel stroomlijning markttoezicht ACM

De consultatie over het wetsvoorstel stroomlijning markttoezicht ACM is van start gegaan. Reacties zijn welkom tot 13 juli 2012.

Het wetsvoorstel is het tweede over de Autoriteit Consument en Markt. Het eerste regelt de oprichting van de nieuwe markttoezichthouder, waarin de NMa, OPTA en Consumentenautoriteit samengaan. Het tweede dient ter stroomlijning en vereenvoudiging van procedures en handhavingsinstrumenten, “om de ACM daadwerkelijk effectief, efficiënt en slagvaardig te laten functioneren”.

Meer info via deze link.

Agenda Markttoezichthoudersberaad 2012

Het Markttoezichthoudersberaad is het samenwerkingsverband van toezichthouders die zich (mede) richten op het functioneren van markten en het gedrag van marktspelers. Deelnemers zijn: AFM, CBP, Consumentenautoriteit, DNB, NMa, NZa en OPTA.

Uit de Agenda 2012 blijkt dat het MTB twee seminars organiseert en kiest voor een gezamenlijke aanpak bij:

• Aanvullende input geven aan Ministerie van Binnenlandse Zaken voor de “Kaderstellende Visie op Toezicht”.
• Input geven aan WRR voor hun onderzoek naar “Toezicht, evenwicht en verantwoordelijkheid”.
• Systeemtoezicht: analyse van de voor- en nadelen van systeemtoezicht en de toepasbaarheid daarvan in het markttoezicht.
• Criteria voor goed toezicht: gezamenlijke verkenning van elementen voor een objectieve maatstaf en heldere en consistente criteria voor goed toezicht.
• Een analyse van het spanningsveld tussen openbaarheid van oordeelsvorming en de belangen van onder toezicht gestelden.

Nationale ombudsman geeft aandachtspunten voor behoorlijk toezicht

De Nationale ombudsman heeft acht aandachtspunten geformuleerd voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg. De punten, die gericht zijn op de relatie tussen IGZ en patiënt, kunnen worden vertaald naar meer algemene criteria voor behoorlijk toezicht:

Behoorlijke invulling van de toezichtstaak

1. Duidelijke taakopvatting
De burger mag verwachten dat de toezichthouder een duidelijke taakopvatting heeft en die ook in woord en daad richting de melder verduidelijkt.

2. Onafhankelijk en gedegen onderzoek
De burger moet erop kunnen vertrouwen dat de toezichthouder onafhankelijk en gedegen onderzoek uitvoert waarbij betrouwbare en alle relevante informatie wordt verzameld.

3. Daadkrachtig consequenties verbinden aan het onderzoek
De burger moet er op kunnen vertrouwen dat de toezichthouder daadkrachtig consequenties verbindt aan het onderzoek.

Behoorlijke relatie met de melder

4. Respectvol en op gelijkwaardige wijze communiceren
De burger mag er op vertrouwen dat de toezichthouder hem respectvol benadert en begrip heeft voor zijn emoties. Hiervoor is het essentieel dat de toezichthouder begrijpelijk communiceert en aansluit bij zijn beleving.

5. Transparant
De burger mag van de toezichthouder verwachten dat de toezichthouder transparant is over haar keuzes en handelwijze.

6. Burger betrekken bij onderzoek
De burger mag erop vertrouwen dat als de toezichthouder naar aanleiding van zijn signaal een onderzoek start hij hierbij voldoende wordt betrokken.

7. Objectief zijn
De burger moet erop kunnen vertrouwen dat de toezichthouder objectief is en tot een onafhankelijk oordeel komt waarbij alle schijn van partijdigheid wordt vermeden.

8. Voortvarend werken
De burger moet erop kunnen vertrouwen dat de toezichthouder voortvarend te werk gaat.

Veranderingen in financieel toezicht Verenigd Koninkrijk

Het financieel toezicht in het Verenigd Koninkrijk verandert. Andrew Bailey van (nu nog) de Financial Services Authority (FSA) gaf een toelichting op de nieuwe benadering. Met uitspraken over regulering en toezicht, zoals:

“We do not want to see a world in which regulators constitute themselves in place of market forces.”

“Our role is to lean against those forces when they appear to go in the wrong direction and to act on information that markets may not be able to observe.”

“The crisis has taught us that no approach to financial regulation has been an obvious winner over the others.”

“Regulators must, in being forward-looking, occupy a middle ground between fixed rules and unpredictable discretion in their behaviour.”

“Regulators must be able to give Parliament and the public a better understanding of what they are doing. That is our duty as public officials, and it is strongly in our interest to do so, otherwise we will perpetuate an environment of suspicion and ill-feeling.”

“Financial stability is a public good in which there is a public interest that can trump private interests of all sorts.”

De speech is op 13 maart namens Andrew Bailey uitgesproken.